Vila: „Praktycznie żadne wpłaty od Junts i CUP nie zostały odrzucone w Pact for Language”.

Francesc Xavier Vila (Esplugues de Llobregat, 1966) jest ministrem polityki językowej i od 2021 r. pracuje nad Narodowym Paktem na Rzecz Języka.

Jednym z celów Paktu jest pozyskanie 600 000 osób mówiących po katalońsku. Jak to robisz?

Po pierwsze, intensyfikować, a po drugie, rozszerzać. Do tej pory wdrożyliśmy zasady, które pozwoliły nam na pozyskanie nowych mówców, ale nie w tempie, jakiego potrzebujemy. Tam, gdzie dotychczas podejmowaliśmy mierne wysiłki, musimy się rozwijać i inwestować znacznie więcej zasobów, na przykład w Konsorcjum Normalizacji Językowej. Musimy również rozszerzyć i zmienić strategie. Aż dotąd większość nauki odbywała się w klasie. Trzeba opuścić klasę i wejść na przykład w świat pracy. Ludzie, którzy się przeprowadzają i emigrują, robią to głównie w celu pracy. Dlatego miejsce pracy musi stać się miejscem integracji językowej. Oznacza to, że firmy muszą mieć dostęp do szkoleń z języka katalońskiego, ponieważ dzięki temu można stworzyć środowisko przypominające rzeczywiste.

Liczby bezwzględne to jedno, ale procenty to zupełnie co innego. Badanie użycia języka wykazało, że nowych użytkowników języka jest 267 tys., ale spadek procentowy wyniósł cztery punkty procentowe.

Te dwie liczby wyjaśniają rzeczywistość. Nie ma ludzi dobrych i złych. Mówiąc w liczbach bezwzględnych, mówimy, że zamiast powiększać się o 50 000 mówców rocznie, jak to miało miejsce w ciągu ostatnich pięciu lat, musimy powiększać się o 100 000 mówców rocznie. Jeśli rośniemy w liczbach bezwzględnych, rośniemy także w liczbach względnych.

Czy problem dotyczy raczej używania języka katalońskiego, czy wiedzy?

Szczerze mówiąc, nie lubię rozdzielać tych dwóch pojęć. Pracuję nad trzema elementami, które pomagają nam lepiej wyjaśniać rzeczywistość. Z jednej strony mamy wiedzę, z drugiej użytkowanie, a z trzeciej identyfikację. Jeżeli zacznę uczyć się języka, nie będę w stanie go używać, a jeżeli nigdy go nie użyję, nawet jeżeli zacznę, moja wiedza nie wzrośnie. Musimy więc uruchomić ten błędny krąg: jeśli zacznę się czegoś uczyć, zacznę to również stosować, a jeśli to zastosuję, nauczę się tego lepiej.

Niektóre podmioty, które podpisały pakt, uważają go za „niewystarczający”, gdyż brakuje w nim konkretnych środków.

Na rok 2025 przygotowano 206 środków. Są one tak szczegółowe, że znaczną część z nich uwzględniono w budżecie.

Cel „Praca musi polegać na integracji językowej”

Czy negocjowałeś z PP?

Wielokrotnie próbowaliśmy porozmawiać, ale jak dotąd nie udało im się znaleźć czasu, żeby ze mną porozmawiać. Jednak ich interwencje w parlamencie i podczas różnych wystąpień były bardzo agresywne i skierowane przeciwko jakiejkolwiek polityce promującej ten język. Dlatego możliwości osiągnięcia przybliżeń wydają się ograniczone.

Junts i CUP dystansują się od paktu i uważają, że został on zawarty na próżno. Czy nieobecność tych dwóch aktorów politycznych jest powodem do żalu?

CUP i Junts wniosły znaczący wkład w opracowanie paktu. Powiedziałbym, że praktycznie żaden wniosek nie został odrzucony. Powiedzieli nam, że popierają te działania i że jeśli przekażemy je do parlamentu, będą mogli zagłosować za ich przyjęciem. CUP poinformowała nas, że jej zdaniem podpisanie paktu, który nie jest konfrontacyjny z państwem, nie jest właściwe. Junts poinformowało nas, że wolałoby odłożyć zawarcie paktu do czasu rozwiązania szeregu kwestii. Ale rozwiązanie tych problemów przekracza nasze możliwości. Język jest dla nas na tyle ważny, że powinniśmy ze sobą współpracować.

Jakie tematy?

Zobacz, co się stanie, gdy zapadnie orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego. Rozumiem, że dotrze, kiedy nadejdzie. W punkcie 9.1 umowy stwierdzono, że językiem wykładowym w systemie edukacji oraz językiem przyjmowania nowo przybyłych studentów jest język kataloński. W punkcie 9.4 stwierdzono, że zmiany w modelu będą wprowadzane na zasadzie konsensusu. Ale nie ma zamkniętych drzwi. Bylibyśmy zachwyceni, gdyby Junts i CUP zdecydowały się na porozumienie.

Jest również kwestia oficjalnego statusu języka katalońskiego w Europie.

W pełni zgadzam się, że język kataloński powinien być w pełni oficjalny w instytucjach europejskich. Ale trudno mi zrozumieć, dlaczego musimy czekać, aż rządy poszczególnych państw Unii Europejskiej, podlegające własnym procesom wyborczym, zdecydują, kiedy będziemy mogli zawierać porozumienia w Katalonii.

Ale czy oficjalny status języka katalońskiego w UE ma jakiś związek z Paktem?

Czekanie na decyzje, które muszą zostać podjęte jednomyślnie przez Radę Europejską, wykracza poza obiektywną kontrolę narodu katalońskiego.

Więcej wsparcia? „Wielokrotnie próbowaliśmy rozmawiać z Partią Ludową (PP), ale jak dotąd nie znaleźli na to czasu”.

Czy zatem uważasz, że odrzucenie paktu przez JxCat ma raczej podłoże polityczne, czy merytoryczne?

Nie otrzymałem żadnych motywacji w postaci treści.

Pakt ten rozpoczął się w poprzedniej kadencji, a pan był częścią tego rządu. Obecnie jest członkiem władzy wykonawczej o innych poglądach politycznych. Czy zauważyłeś jakieś różnice w dialogu z Junts?

Junts powiedział nam, że sytuacja i kontekst były inne i w związku z tym podejście do paktu było inne.

W jaki sposób rząd działa na rzecz zapewnienia językowi oficjalnego statusu w Unii Europejskiej?

Negocjacje prowadzone są na szczeblu państwowym. Jednak rząd działa na wszystkich frontach, a my uważnie śledzimy negocjacje. Ponieważ jest to sprawa dyplomatyczna, podchodzimy do niej z najwyższą starannością i dyskrecją. Jedyne czego brakuje to zakłóceń i dysonansu.

Przeczytaj także

Czy podpisanie Narodowego Paktu Językowego zajęło dużo czasu?

Było intensywnie. W międzyczasie odbyło się kilka kampanii wyborczych. Biorąc pod uwagę skalę wyzwania, nie było to przesadą.

Czy w najbliższych tygodniach można się spodziewać przyłączenia się jakichś partii politycznych lub podmiotów?

Pakt będzie otwarty i nie będzie miał określonego terminu ważności. Chcemy, aby w projekt zaangażowane były również samorządy lokalne i gminy, ponieważ jednym z kierunków ich pracy jest wdrażanie większej liczby polityk językowych.